Wszystko na tip-top – perfekcjonizm
Kogo widzisz przed oczami, gdy myślisz “perfekcjonista”? Może to koleżanka z pracy: zawsze nienagannie ubrana, robiąca karierę, biorąca nadgodziny, bez bliskiej rodziny, z figurą modelki? A może znajomy z osiedla: dyrektor przedsiębiorstwa, z zadbaną żoną, pięknie ubranymi dziećmi, zawsze punktualny, ale nieco nerwowy, gdy sprawy nie idą po jego myśli? Kim są perfekcjoniści, skąd bierze się ta cecha i czy to jakieś zaburzenie? Dowiesz się z tego artykułu.
Co to jest perfekcjonizm?
Perfekcjonizm to cecha osobowości człowieka, która polega na stawianiu sobie zbyt wygórowanych celów do osiągnięcia. Wiąże się także z niezgodą na jakikolwiek błąd. Jest także nieakceptacją swoich wad oraz niedoskonałości.
Czy chodzi o to, by nie mieć ambicji?
Nie! Ambicje są dobre!. Jednak perfekcjonista stawia sobie nierealne cele i nie jest w stanie przyjąć, że każdy człowiek ma prawo do błędów, pomyłek oraz niewiedzy.
Jak rozpoznać perfekcjonistę?
Perfekcjonista bywa zwykle mało elastyczny, gdyż dostrzega tylko jeden sposób na rozwiązanie jakiegoś problemu – jego własny. Bardzo dużo czasu poświęca na to, by doskonale wykonać jakąś czynność. Prowadzi to w końcu do tego, że nie jest w stanie wywiązać się z powierzonych mu zadań, gdyż wciąż są one dla niego niewystarczająco dobrze zrobione.
Perfekcjonista obawia się popełnienia błędu, gdyż uważa, że będzie zaakceptowany i przyjęty tylko wtedy, gdy pozostanie nienaganny. Jest bardzo surowy w ocenie, a przez to pozbawiony radości i satysfakcji.
Ostatecznie osoba z cechą perfekcjonizmu będzie unikać podejmowania działań, gdyż ciągła obawa przed błędami zablokuje odwagę w braniu na siebie nowych wyzwań.
Jak objawia się perfekcjonizm?
- Wygląd – perfekcjonista przejmuje się swoim wyglądem i dba, by zawsze być nienagannie ubranym, umalowanym i ufryzowanym. Nie może znieść najmniejszej skazy na ubraniu.
- Praca – trudno mu oddać projekt w terminie, gdyż wciąż widzi w nim jakieś niedociągnięcia. Jest bardzo sumienny i nie ma problemu z wzięciem nadgodzin.
- Relacje – jest bardzo surowy w ocenie drugiego człowieka. Szuka ideału, a gdy okaże się, że druga osoba ma wady, ma ochotę zerwać znajomość.
- Czas wolny – to duży problem dla perfekcjonistów. Nie potrafią odpoczywać, gdyż to według nich strata czasu.
- Planowanie – ich kalendarz i “to do list” są wypełnione po brzegi.
Skąd bierze się perfekcjonizm?
Perfekcjonizm to w głównej mierze efekt wychowania i wyuczonych schematów działania. Jeśli ktoś, jako dziecko, był często krytykowany i otrzymywał miłość tylko, gdy był grzeczny i miał same piątki, to może wykształcić się w nim perfekcjonizm.
Często dotyka on jedynaków lub pierwszych dzieci w rodzinie. Także wśród osób DDD lub DDA (Dorosłe Dzieci z Rodzin Dysfunkcyjnych lub Dorosłe Dzieci Alkoholików) można spotkać perfekcjonistów. Bywa, że dziecko bierze na siebie rolę dorosłego, przedwcześnie dojrzewa i nie uczy się tego, że błąd jest czymś normalnym. Przeczytaj więcej o rolach dzieci w rodzinach dysfunkcyjnych.
Czy perfekcjonizm to zaburzenie?
Nie! To nie zaburzenie, ale cecha charakteru. Nieco wyżej opisałem ją nieco przesadnie, by uwypuklić jej cechy. Choć sam w sobie perfekcjonizm nie jest zaburzeniem, lęk i napięcie z nim związane, mogą powodować różne symptomy, jak: bóle głowy, problemy z układem trawiennym, a nawet z układem naczyniowo-sercowym. W skrajnych przypadkach może prowadzić do depresji. Bywa, że osoby cierpiące na bulimię i anoreksję są perfekcjonistami. Jeśli zatem ta cecha może prowadzić do takich problemów, nie trzeba jej leczyć?
Jak radzić sobie z perfekcjonizmem?
Pierwszą sprawą jest uświadomić sobie, że mamy taką cechę charakteru i dostrzec w niej potencjał: systematyczność, ambicję i predyspozycje do rozwoju. Dalej trzeba uświadomić sobie i ciągle wracać do tego, że każdy człowiek ma prawo popełnić błąd i nie jest to koniec świata, ale coś, na czym możemy się uczyć.
Aby oswoić swój perfekcjonizm, warto podejmować się nowych wyzwań i narażać na porażki. W ten sposób, w kontrolowany przez siebie sposób, nauczymy się przegrywać.
Jeśli jednak perfekcjonizm odbiera Ci siłę do życia i blokuje Twój rozwój, nie bój się skorzystać z pomocy psychologa czy konsultacji psychoterapeutycznej. Profesjonalna pomoc i wsparcie mogą Ci bardzo pomóc!